Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl
Polskie utwory romantyczne pełne są rozmaitych motywów, podejmują różne tematy. W dziełach z epoki można spotkać na przykład wątki apokaliptyczne (Nie-Boska komedia), by już u innego autora czytać o sielskim i pozbawionym trosk życiu (motyw arkadii w Panu Tadeuszu).

Najbardziej rozpowszechnionym i najczęściej eksploatowanym „romantycznym” tematem jest chyba miłość. Twórcy uwzględnili jej wszystkie odmiany. Mamy na przykład miłość do ojczyzny (Konrad Wallenrod, Sonety krymskie, Pan Tadeusz, Dziady cz. III, Kordian, Grób Agamemnona), miłość do kobiety w dwóch wariantach: spełnioną (Pan Tadeusz) oraz tę trudniejszą (Faust, Dziady cz. IV). Jest także miłość w odniesieniu do śmierci. Jednym razem wygrywa walkę z odwiecznym porządkiem życia (Romantyczność, Dziady cz. IV), by kiedy indziej po prostu współistnieć obok (Konrad Wallenrod, Kordian).

Ważnym motywem jest także ojczyzna, realizowana w różnych perspektywach, np. w kontekście mesjanizmu (Dziady cz. III, Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, Kordian) czy poszanowania dla tradycji, jaką zaszczepiło w nas przebywanie w Polsce (Pan Tadeusz, Konrad Wallenrod).

Często także pojawiają się tematy związane z bohaterem romantycznym, a raczej z jego zdefiniowaniem. Chodzi tu o bunt jednostki nieprzystosowanej do otoczenia (Oda do młodości, Dziady cz. IV, Pan Tadeusz), podróż jako element biografii (Faust, Dziady cz. II, Sonety krymskie, Kordian) czy samotność (Konrad Wallenrod, Romantyczność, Kordian).


Irracjonalizm

Irracjonalizm jest poglądem właściwym filozofii romantycznej. Jest to przekonanie o tym, że byt (rozumiany jako świat) można poznać pozarozumowo, wystarczy mieszanka wiary, uczucia i intuicji, z odrobiną nutki szaleństwa i wizjonerstwa. Pogląd ten przeciwstawia się racjonalnemu sposobowi poznania świata, postulując zastąpienie go środkami pozarozumowymi.

Przykładem utworu, w którym obecny jest irracjonalizm, jest Romantyczność... więcej





Ludowość

Ludowość jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech światopoglądu romantyków, którzy – zmęczeni nachalną indoktrynacją nowości – postanowili zwrócić się ku korzeniom ludowym. Skupiono się na analizie starych podań, mitów, baśni i legend, z których tacy twórcy, jak Adam Mickiewicz czy Ignacy Krasicki – wybrali to, co sprawiło, że literatura romantyczna jest pełna magii i nieokreślonego pierwiastka... więcej



Fantastyka

Fantastyka była kolejnym tematem i motywem literatury romantycznej. Widać ją na trzech płaszczyznach utworu: czasu (akcja rozgrywa się często w nocy, kiedy jest ciemno i czytelnik boi się tego, co przeczyta w kolejnym zdaniu), miejsca (zazwyczaj fabuła toczy się w miejscach odludnych, pustynnych) i postaci (bohaterowie często są bez biografii, którą autor ujawnia stopniowo, np. Konrad Wallenrod Mickiewicza czy Giaur... więcej





Orientalizm

Orientalizm to częsty motyw literatury romantycznej, zarówno europejskiej (Giaur Byrona), jak i polskiej (Sonety krymskie Mickiewicza).

Autorzy, pozostając pod wpływem zachwytu filozofią, tradycjami i obyczajami wschodnimi (arabskimi, perskimi, chińskimi, japońskimi, hinduskimi), egzotyką tamtych rejonów (językiem, kuchnią, religią), sytuowali postaci swych dzieł w odległych krainach, wprowadzali motywy związane... więcej



Historyzm

Historyzm dobrze odnalazł się w romantyzmie, w którym tak dużą wagę przykładano do historii własnego narodu. Dlatego też autorzy przenosili akcję w czasy największych sukcesów ojczyzny, najczęściej w średniowiecze.

W ich utworach widać poszukiwanie odskoczni od racjonalizmu, postulowanego z taką siłą w oświeceniu, od harmonii i ładu, jakie propagowali twórcy poprzedniej epoki. Rolę wspomnianej odskoczni pełniły "mroki... więcej



Patriotyzm

Patriotyzm to postawa, jaką prezentowali zarówno autorzy, jak i bohaterowie romantyzmu – epoki, w której Polska nie istniała na mapie świata, była w niewoli, cierpiała z powodu rozdarcia między trzech zaborców. Jej obywatele, nękani koniecznością przyswojenia obcej kultury, poddania się nieznanej administracji, nauczenia się i posługiwania językiem zaborcy, chętnie sięgali po literaturę propagującą patriotyzm.

Zaliczyć... więcej





Indywidualizm

Poczucie odrębności towarzyszy wszystkim bohaterom utworów romantycznych (oraz ich autorom). Te oryginalne jednostki były przekonane o tym, że zostały stworzone do wyższych celów, że mają do wykonania zadania bardziej znaczące, niż reszta śmiertelników.

Konrad Wallenrod czy Kordian dążyli do zrealizowania swych zamierzeń, mimo iż nie mieściło się to w ogólnie przyjętych kanonach i normach społecznych. Nie bacząc na osamotnienie,... więcej



Mesjanizm

Teoria historiozoficzna o nazwie mesjanizm przeniosła się do literatury polskiej poprzez Koło Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego, pod wpływem którego przez długie lata pozostawali i tworzyli Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Seweryn Goszczyński.

Według założeń mesjanizmu, odwołującego się do judaistycznej koncepcji Mesjasza, wybitna jednostka lub cały naród ma misję posłannictwa wobec ludzkości, misję zbawienia świata... więcej



Mistycyzm

Mistycyzm jest typową postawą przedstawicieli epoki romantyzmu, zakładającą możliwość duchowego kontaktu z bóstwem, z siłami pozaziemskimi i stawiającą wyżej poznanie intuicyjne niż rozumowe. Autorzy i bohaterowie przez nich tworzeni wyznawali pogląd, że dzięki odpowiednio silnemu uczuciu, wyostrzonej intuicji i pełnej wierze religijnej możliwe jest całkowite, nierozerwalne połączenie się z Bogiem i z naturą.

Postawa... więcej





Gotycyzm

Gotycyzm jest węższą odmianą historyzmu, skupiającą zainteresowanie nie na całej przeszłości, lecz tylko na średniowieczu. Podobnie jak w tej mrocznej, tajemniczej epoce, tak i w romantyzmie powstawały utwory pełne niedopowiedzeń, zagadek, zbrodni rozgrywających się w ogromnych zamkach, do których nie przedostawał się promyk słońca. Przykładem literatury romantycznej, w której obecny jest motyw gotyku, jest powieść Wichrowe... więcej



Tyrteizm

Tyrteizm jest postawą romantyków, która zakładała aktywność poety w stosunku do obserwowanych zdarzeń. W myśl jej założeń twórca nie powinien być tylko obserwatorem, lecz także uczestnikiem życia społecznego. Powinien połączyć swój talent z czynem, z działaniem, na wzór spartańskiego wodza Tyrteusza.

Idee tyrtejskie widać w wielu utworach epoki. W Dziadach części III Adam Mickiewicz chciał wzbudzić w społeczeństwie... więcej